پیشنهاد یک مستند
متهمین دایره بیستم | حسام اسلامی
تماشای متهمین دایره بیستم به‌غایت تکان‌دهنده بود. سال‌ها بود که چنین تصویر تکان‌دهنده‌ای از زیست ایرانی روی پرده ندیده بودم. آن‌چه روی پرده می‌دیدم به‌راستی برایم باورکردنی نبود. این‌که فاصله دوربین چنان به خلوت و زندگی چند نوجوان بزهکار نزدیک شود که جرم مقابل چشم‌مان به شکلی طبیعی اتفاق بیفتد و چنان به خلوت چند نوجوان نزدیک شویم که انگار تبدیل به ناظری نامرئی شده‌ایم که به هر جایی که بخواهیم سرک می‌کشیم: خانه‌های مجردی، خیابان‌های تهران در شب، جاده‌ها، تفریحات این پسرهای کانونی و البته خلاف‌کاری و جرایم‌شان و همه این‌ها با لحنی غیرجانب‌دار و بدون نگاهی شماتت‌گر و همه‌چیزدان از بالا به این آدم‌ها.
در یکی از تکان‌دهنده‌ترین صحنه‌های فیلم خبر مرگ تصادفی مادر یکی از شخصیت‌ها را (پس از آزادی‌اش از زندان) به او می‌دهند. نوع مقدمه‌چینی، سناریوی پسرها برای قرار دادن او در موقعیتی خاص و ری‌اکشن‌های پسر پس از مطلع شدن، این فصل را تبدیل به تجربه‌ای بی‌نظیر در سینمای مستند ایران می‌کند. براستی که کمتر چنین تصویر زنده‌ای را به‌یاد دارم. بگذریم که فیلم موفق می‌شود پس از چند سال همراهی یک شخصیت، کلیتی بامعنا از زندگی برای بیننده‌ی صبورش بسازد.
حسام اسلامی این پروژه جاه‌طلبانه را آن‌طور که خودش پس از نمایش فیلم در جلسه پرسش و پاسخ توضیح داد در شش سال همراهی با این پسرها ساخته است. به‌نظرم رسید (در حدی که من دنبال کرده‌ام) سینمای مستند ایران چقدر محروم از چنین تصاویر زنده‌ای بوده است. حتی مستندهایی که تهیه‌کنندگانی خارج از ایران دارند (و یا می‌خواهند پخش و توزیع آن خارج از بخش رسمی باشد) و دست‌شان برای نمایش خلوت زندگی ایرانی‌ها بازتر است هم اغلب از این نظر ناموفق بوده‌اند.
متهمین دایره بیستم را در هفته فیلم‌های ایرانی در پاریس در یک عصر بهاری دیدم، همان روزی که صبحش کانال آرته پنج اپیزود یک فیلم مستند درباره شهر تهران (یک روز در تهران) را به‌کارگردانی فیلم‌سازهای ایرانی نمایش داده بود و چقدر هم پروژه تلف شده‌ای بود و اهمیت فیلم برایم دو چندان شد.
حدود یک سال قبل برنامه‌ای از یکی از شبکه‌های ایران به نام خانه ما (یک مسابقه تلوزیونی) توجهم را جلب کرد و به عنوان معدود برنامه‌های تلویزیون ایران دو فصل آن را با رغبت تماشا کردم و لذت بردم از فرصت و امکانی که این مجموعه برای بیننده‌اش ایجاد می‌کرد تا شریک زندگی خانواده‌ای ایرانی در اهواز و تهران شود (و چقدر این مساله‌ای بنیادی است). چند روز قبل که تصمیم گرفتم چند خط درباره متهمین دایره بیستم بنویسم به شکل تصادفی متوجه شدم یکی از دو سازنده آن برنامه حسام اسلامی است. موقع تماشای خانه ما باید حدس می‌زدم که کار یک مستندساز باذوق و سلیقه است. بعد از این کنجکاو پروژه بعدی حسام اسلامی می‌مانم.
سلام آقای وحدانی
میشه لطف کنید بگید کجا میشه این مستند رو تهیه کرد یا خرید؟
متاسفانه جز چند نمایش جشنواره‌ای هنوز نمایش عمومی (و پخش دی‌وی‌دی) نداشته است.